بیمه، ریسک پذیری را که لازمه بروز خلاقیت انسانی است محاسبه و با انجام عملیاتی، عواقب ناگوار مالی آن را توزیع و آلام و آسیب های مردم را به حداقل کاهش می دهد.
همچنین با استفاده از منابع مالی اندوخته شده، در رونق اقتصادی جامعه مشارکت می کند. عمر بیمه در ایران کوتاه است و عملیات آن حدود یکصد سال پیش با تاسیس چند دفتر نمایندگی به وسیله شرکت های بیمه اروپایی آغاز شد. ادامه فعالیت آنها در بازار بیمه ایران با اقبال بخشی از جامعه شهری به سودآوری رسید، به این دلیل سالانه مقداری ارز از کشور خارج می شد. دکتر آقایان اولین مدیرعامل بیمه ایران که پیش از آن به عنوان وکیل دعاوی و کارمند یکی از دفاتر بیمه خارجی در تهران خدمت می کرد، می گوید: «در سنه 1310 فکر کردم اگر یکشرکت بیمه تشکیل بشود تا حدی از خروج ارز جلوگیری می شود و برای عده ای هم کار پیدا می شود.» ایده تاسیس بیمه دولتی در ایران با مخالفت موسسه بین المللی سندیکای بیمه گران و موسسه معتبر لویدز مواجه شد. آنها استدلال می کردند، نمی توان به کاردانی بیمه دولتی که دارای دولتی مقتدر است و همچنین سابقه بیمه ندارد، اعتماد کرد. اما ما ایرانیان پرشور و شوق، برای جبران عقب ماندگی سیصد ساله که با شروع انقلاب صنعتی از کشورهای غربی فاصله بیشتری گرفته بودیم، با هدف انجام یکباره کارهای انباشته شده از قبل دچار توهم شدیم و راه عاقلانه «مشارکت» با شرکت های بیمه خارجی به منظور کسب دانش، اطلاعات و مهارت های آنها را «مداخله» معنی کردیم. آن زمان در کشورهای شرق نزدیک، شرکت بیمه بدون اشتراک غربی ها وجود نداشت و کسب مقام اولین بیمه محلی که بدون مشارکت خارجی در یک کشور فعالیت می کند را «افتخار» نامیدیم. به این ترتیب در دوران نونهالی بیمه که بال و پری نحیف و ناپیدا داشت، با استخدام ده نفر کارمند ناآشنا به علم بیمه، همچنین یک نفر کارشناس از کشور سوئیس اولین بیمه دولتی را تاسیس، سپس امر بیمه اتکایی و نظارت بر بازار بیمه کشور را نیز به او سپرده «خطرآفرینی» را «ریسک پذیری» معنی کردیم. آنگاه با نام حمایت از بیمه ملی، قوانینی غیرعقلانی و الزام هایی غیراقتصادی به تصویب رسید که کار دفاتر بیمه خرجی در تهران تعطیل و مفهوم واژه «رقابت» در بند «انحصار دولتی» زندانی مبارزه طلبی ناشی از بی تجربگی شد. وقتی هدف از تشکیل شرکت بیمه ایرانی را تنزل نرخ های بیمه، جلوگیری از خروج مقدار قابل ملاحظه ای ارز و پرداخت مستمری قابل توجهی به خزانه دولت در نظر گرفتیم، از معنا و مفهوم واژه بیمه که یکصد و بیست سال پیش محمدحسین خان اعتمادالسلطنه (صنیع الدوله) آن را «اطمینان مال و جان» معنی کرد، فاصله گرفتیم. مفهوم واژه «بیمه»، بیش و پیش از نتایج و بازده مالی، به حفظ آرامش انسان وابسته است. بنابراین با معنایی انسانی، تلاش و مشارکت علمی برای زدودن احساس دردی است که هم نوعی به علت حادثه، حاصل سال ها کار و کوشش یا فرصت ادامه کاری را از دست می دهد. حس درماندگی، ماتم و مصیبت محکومی است که به علت ناتوانی در جبران خسارت کنج زندان به سر می برد. درد تامین رزق و روزی خانواده ای است که سرپرست و نان آور خود را از دست داده است. اکنون مسوولیت رفع این گونه آلام اجتماعی و پاسخگویی به آن برعهده نهاد بیمه قرار گرفته است. اما با گذشت 73 سال از تاریخ تاسیس اولیه بیمه دولتی در ایران نه تنها کم کارآمدی این ساختار در انجام مسوولیت فوق الذکر بر کسی پوشیده نیست، بلکه به رغم اهداف پیش بینی شده، حاصل و بازده مالی آن نیز ناچیز و اندک است؛ به گونه ای که مجموع ناخالص حق بیمه های دریافتی تمامی شرکت های بیمه، از یارانه آرد که خزانه دولت برای تهیه نان مردم پرداخت می کند، کمتر است. اگر تاکنون بیمه در ایران با خلط مفاهیم و واژه های مداخله و مشارکت، مبارزه و رقابت، اقتدار و افتخار، خطرآفرینی و ریسک پذیری و غفلت استفاده از مفهوم گل واژه «اعتماد» قوام نیافته است، اما دوران جوانی بیمه به سر آمده و با تغییر نگرش هایی که از 15 سال پیش بر بستر تلاش پیشینیان توسط نواندیشان و فرهیختگان این نهاد آغاز و کم و بیش در ساختار آن نفوذ کرده است، زمینه مستعدی را برای بازسازی ساختمان مستهلک آن فراهم آورده است. اینک لشکر پنجاه هزار نفره کارکنان و اعضای شبکه فروش به عنوان اصلی ترین سرمایه این نهاد در اقصا نقاط کشور، در قامت مدیران و کارشناسانی لایق و باتجربه، کارکنانی دانش آموخته، جوانانی آگاه و با انگیزه این توانایی علمی و نجابت انسانی را دارند تا با باور بر نقش اکسیری مفهوم واژه «اعتماد» و کارکرد آن در راه ایجاد ارتباطی سازنده با هدف خدمت به مردم آن را توسعه دهند و در مقابل رفتارهایی که بدون ارائه دلایل، استدلال و مستندات شفاف و آشکار پیش داوری می کنند و قابلیت انعطاف پذیری و ژرفای واژه اعتماد را در جهت مخالفت توسعه فرهنگ بیمه محدود می کنند، ایستادگی و از آن محافظت کنند. در این صورت با شکوفا شدن روحیه ها و ظهور نوآوری های فراوان، اصلی ترین بزرگراه تحول نهاد بیمه کشور گشوده می شود.
