جهان بیمه

یکی از معضلات توسعه صنعت بیمه در حوزه های مختلف وجود نهادهای موازی فعال در امر بیمه گری است. نمونه این دست از نهادها در حوزه ورزش، کارت عضویت فدراسیون پزشکی ورزشی وزارت ورزش و جوانان است که خدمات خود را از راه کمیته خدمات درمانی هیئت‌های‌ پزشکی ورزشی در استانها به ورزشکاران و مدیران ورزشی ارائه می دهد.

همانطور که در دستورالعمل های مربوط به فعالیت این صندوق مشاهده می شود، شیوه نوشتار متن به گونه ای است که افراد ورزشکار و به ویژه مدیران با دریافت کارت «بیمه ورزشی» خود را بی نیاز از دیگر پوشش های مرتبط می بینند. حال آن که خدمات این صندوق چه به لحاظ محتوای پوشش ها و سقف پوشش های مورد نیاز پاسخگوی تمام نیاز ورزشکاران و به ویژه مدیران ورزشی نیست.

نگارنده در این یادداشت در پی آن است تا با نگاهی عمیق به خدمات ارائه شده در قالب کارت عضویت درمانی ورزشی، جامعه ورزش را از نیازهای بیمه ای خود آگاهتر سازد و همچنین به بیمه مرکزی پیشنهاد دهد تا با اعمال نفوذ حاکمیتی به همکاری با وزارت ورزش در این امر بپردازد تا از اجحاف احتمالی در حقوق ورزشکاران و مدیران ورزشی جلوگیری نماید و زمینه گسترش بازار سالم بیمه را در حوزه ورزش فراهم سازد. لذا ابتدا مسئولیت های مدیران ورزشی را برشمرده و پس از بررسی پوشش حوادث ورزشی صندوق خدمات درمانی فدراسیون پزشکی ورزشی به ارائه راهکارهای لازم می پردازیم.

 طرح بحث

با توجه به نقش ورزش و اثرگذاری آن بر بسیاری از ارکان اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی، این بحث به دنبال تبیین جایگاه مدیران‌ ورزشی در قبول مسئولیت حوادث پیش آمده در مسابقات ورزشی و بررسی آن برای‌ ارائه بیمه‌های مسئولیت مدیران ورزشی با تأکید بر مسئولیت‌های مستقیم مدیر است.
گسترش ورزش با مطرح شدن مسائل جدید همراه بوده است؛ مسائلی که خود موجب رونق حقوق ورزش شده است. از جمله این مسائل بحث مسئولیت مدنی در ورزش است. این نوع مسئولیت صورت‌های مختلفی دارد و دعاوی جدیدی را در دادگاه‌ها مطرح کرده است. در این میان مسئولیت مدیران ورزشی جایگاه ویژه‌ای دارد، زیرا این حرفه‌ را به صورت شغلی پرخطر درآورده است؛ شغلی که بیم طرح دعاوی‌ مختلف مسئولیت مدنی از سوی اشخاص گوناگون در آن همواره وجود دارد و این‌ وضعیت نیاز به پوشش بیمه‌ای حمایت‌کننده را الزامی‌ می‌سازد.

فهرستی از مسئولیتهای یک مدیر ورزشی به شرح زیر هستند:

1- مسئولیت مدنی در قبال ورزش‌کاران
1-1- مسئولیت مدیر باشگاه نسبت به بازیکن عضو باشگاه
2-1- مسئولیت مدیر باشگاه در قبال دیگر ورزش‌کاران

2- مسئولیت در قبال تماشاچیان
3- مسئولیت در قبال دیگر زیان‌دیدگان
4- مسئولیت در قبال سهام‌داران باشگاه
5- مسئولیت در قبال همکاران
6- مسئولیت در قبال اشخاص ثالث

از سوی دیگر با توجه به تحرک ورزشکاران درسطوح مختلف آماتور و حرفه ای امکان رخداد حوادث بدنی به میزان بسیار بیشتری نسبت به مشاغل ساده و عمومی ابلا می رود و البته نیاز به برخورداری از پوشش های بیمه ای با سقف مطلوب را تشدید می نماید. با توجه به موارد یادشده بالا بررسی پوشش های کارت عضویت فدراسیون پزشکی ورزشی لازم به نظر می رسد.
بررسی کارت عضویت فدراسیون پزشکی ورزشی
مطابق آیین‌نامه مصوب شورای سازمان سابق تربیت‌بدنی، باشگاه ملزم به‌ بیمه کردن بازیکن از طریق فدراسیون پزشکی ورزشی است. فدراسیون پزشکی ورزشی برای این کار مقرراتی تحت عنوان دستور العمل نحوه ارائه خدمات درمانی به ورزشکاران و سایر دست‌اندرکاران ورزشی (ناشی از حوادث ورزشی) دارد. فصل اول دستور العمل نحوهء ارائه خدمات درمانی به ورزشکاران و دیگر دست‌ اندرکاران ورزشی (ناشی از حوادث ورزشی) مصوب 23/11/78 موضوع این دستور العمل‌ را چنین بیان می‌کند: «ارائه خدمات درمانی و تأمین هزینه‌های پزشکی ناشی از حوادث‌ ورزشی هریک از اعضا در حین انجام مسابقه‌ها، تمرین‌ها، مأموریت‌های ورزشی، مراسم، جشنواره‌ها، اردوهای ورزشی و کلاس‌های آموزشی ورزشی».

در تبصره فصل سوم این‌ دستور العمل آمده است: «کلیه افرادی که مبادرت به استفاده از امکانات ورزشی سازمان‌ تربیت‌بدنی در مکان‌های تحت پوشش سازمان می‌نمایند اعم از ورزشکاران باشگاه‌ها، دسته‌جات آزاد و ... لازم است تحت پوشش کمیته خدمات درمانی هیئت‌های‌ پزشکی ورزشی ادارات کل تربیت‌بدنی استان‌های کشور قرار گیرند».

بر مبنای این‌ تبصره همه افرادی که از اماکن ورزشی تربیت‌بدنی استفاده می‌کنند باید زیر پوشش‌ این کمیته قرار گیرند. باوجود آن‌که این تبصره معلوم نکرده است که چه کسی ملزم به‌ تحت پوشش قرار دادن اشخاص استفاده‌کننده از مکان ورزشی است اما واضح است‌که این شخص کسی غیر از مدیر ورزشی نمی‌تواند باشد. در نگاه اول به نظر می‌آید این الزام درباره باشگاه‌های خصوصی نیست و صرفا مربوط به مؤسسات متعلق به‌ سازمان تربیت‌بدنی است اما اگر واژه تحت پوشش را به معنای تحت نظارت تفسیر کنیم، آن‌گاه می‌توان نتیجه گرفت که این الزام برای کلیه باشگاه‌ها و مکان‌های ورزشی‌ وجود دارد. در عمل نیز با توجه به حق بیمه اندک گرفته شده توسط فدراسیون‌ پزشکی غالب مؤسسات ورزشی، ورزشکاران و مشتریان خود را تحت پوشش آن‌ قرار می‌دهند اما از نظر حقوقی این صندوق بیمه داخلی قانونی نیست.

حق عضویت:

دریافت کارت به منزله بیمه بودن فرد در سال مورد نظر است. یعنی از زمان شروع عضویت لغایت 29 اسفند همان سال. سرانه حق عضویت در سال 1392 برای ورزشکاران شهری 100 هزار ریال است. سرانه حق عضویت برای هر نفر عضو در فدراسیون ورزش های سنتی و بازی های بومی و محلی، فدراسیون ورزش های همگانی و دانش آموزان طرح سبا به عنوان بخشی از ورزش های همگانی در سال 1393 برای هر نفر 75000 ریال می باشد.

نکات مهم:

1- فدراسیون پزشکی ورزشی در برابر افرادی که فاصله بین شروع عضویت و بروز حادثه ورزشی آنان کمتر از 72 ساعت باشد هیچ گونه مسئولیتی ندارد. چنانچه در فروردین ماه در مسابقات و در فاصله کمتر از 72 ساعت از زمان عضویت آسیب ورزشی رخ دهد تنها ورزشکارانی که دارای کارت بیمه ورزشی سال قبل بوده و گواهی معتبر شرکت در آن دوره مسابقه را ارائه دهند مشمول تعهدات معادل تعرفه دولتی خواهند بود. افرادی که در حد فاصل 72 ساعت تا 2 ماه از شروع عضویت دچار حادثه کردند مشمول حداقل تعهدات و کسانی که در زمان بروز آسیب بیش از 2 ماه از تاریخ شروع عضویت آنها گذشته باشد مشمول حداکثر تعهدات می شوند. بدیهی است افرادی که حداقل در دو دوره پیاپی بدون وقفه در فروردین ماه به عضویت کمیته خدمات درمانی در آمده باشند، مشمول دریافت حداکثر تعهدات هستند.

2- ورزشکاران جهت دریافت هزینه درمان پس از ثبت فرم گزارش حادثه حداکثر تا 6 ماه بعد (در صورتیکه روند درمان در سال جاری بیشتر از 6 ماه باشد باید روند درمان را به هیات با گواهی پزشک تحت درمان ارائه دهد) و در صورتی که به سال بعد موکول شود باید حداکثر تا پایان خرداد ماه سال بعد نسبت به ارائه مدارک هزینه درمان به هیات پزشکی ورزشی استان اقدام کند. بدیهی است پس از خرداد ماه هر سال فرم گزارش حادثه و مدارک سال پیشین قابل قبول نخواهد بود.

3- در صورتی که ورزشکار نیاز به ادامه درمان داشته باشد و یا درمان آسیبش به سال بعد موکول شود (مشروط بر اینکه فرم گزارش حادثه ورزشی را حداکثر ظرف مدت 2 هفته پس از وقوع حادثه به آن هیات تحویل داده باشد و در دبیرخانه هیات ثبت شده باشد) ملزم است تا با گرفتن کارت عضویت سال جدید در فروردین ماه نسبت به تمدید عضویت خود اقدام نموده و همچنین نامه پزشک مربوطه را جهت ادامه درمان در فروردین ماه همراه با دریافت کارت بیمه جدید به هیات پزشکی ورزشی جهت بایگانی در اسناد پزشکی تحویل دهد تا امکان انجام درمان در سال جدید را داشته باشد با رعایت موارد قبلی می تواند مدارک هزینه درمان خود را پس از اتمام درمان به هیات پزشکی ورزشی استان تحویل کند. بدیهی است پرداخت هزینه های درمانی منطبق با تعهدات سال وقوع حادثه محاسبه و پرداخت می‌شود.

موارد استثنا در کارت عضویت فدراسیون پزشکی ورزشی:

1- هرگونه آسیب به دلایل غیر ورزشی حتی اگر در محیط ورزشی رخ داده باشد.
2- حوادث رانندگی
3- هرنوع از بیماریهای زیر حتی اگر ناشی از عملیات ورزشی باشد. شامل: الف) بیماریهای داخلی مانند بیماری ها و مشکلات قلبی، ریوی، گوارشی، کلیوی، خونی و...) بیماری های جراحی نامرتبط با آسیب های ورزشی مانند آپاندیسیت، انواع فیستول، آبسه ها، واریکوسل، انواع کیست، فتق کشاله ران غیر مستقیم، تومورها، مشکلات دستگاه اسکلتی عضلانی که علت آنها ورزش نیست.
4- کلیه داروهای غیر مرتبط با آسیب ورزشی.
5- کلیه داروهای تولید خارج از کشور به شرط اینکه مشابه داخلی داشته باشد.
6- انواع پروتزها، بریس ها، کرست ها، اندام مصنوعی، عصا، عینک و ...
7- اقدامات تشخیصی غیر مرتبط با آسیب ورزشی مانند تست های آسیب شناسی و سیتولوژی
8- هزینه آمبولانس و آژانس برای حمل بیمار
9- مواردی از صورتحساب بیمارستانی شامل هزینه همراه، غذا، خدمات، ساک بهداشتی، شرح حال و..
10- روش های درمانی غیر طب کلاسیک مانند طب سوزنی، حجامت، هومیوپاتی.

میزان و پرداخت هزینه ها:

پرداخت هزینه درمان به افرادی که مشمول حداقل تعهدات می گردند حداکثر تا 2 برابر تعرفه دولتی و به افرادی که مشمول حداکثر تعهدات می گردند حداکثر تا 5 برابر تعرفه دولتی، چنانچه مصدومی از بیمه‌ای غیر از بیمه ورزشی به عنوان بیمه اصلی استفاده نماید با ارائه گواهی مبنی بر پرداخت هزینه ها توسط بیمه اولیه، بیمه ورزشی به عنوان بیمه مکمل محاسبه شده و مبلغ مازادی که در تعهد بیمه اولیه نباشد تا سقف تعهدات فدراسیون قابل پرداخت است.

سقف پرداخت هزینه درمان:

میزان سقف پرداخت هزینه خدمات درمانی فدراسیون (بیمه ورزشی) از اول فروردین تا پایان اسفندماه سال 1393 برای کمک هزینه درمان آسیبهای ورزشی تا سقف 4 میلیون و 500 هزار تومان و میزان غرامت نقص عضو و فوت تا سقف 9 میلیون تومان و کمک هزینه جبران خرید وسایل جراحی ( پیچ و پلاک ) تا سقف 1 میلیون و 200 هزار تومان می باشد.

نتیجه گیری:

1- وزارت ورزش و جوانان با این دستور العمل، یک صندوق بیمه درمانی در داخل‌ سازمان ورزشی ایجاد کرده است. صندوقی که به رغم مفید بودن آن، اشاره‌ای به مجوز قانونی تأسیس آن در دستور العمل فوق نشده است در حالی که نظارت و اخذ مجوز از بیمه مرکزی ایران لازم است.

2- این صندوق تنها در خصوص خسارت‌های بدنی برای تأمین هزینه درمان‌ ورزشکاران و دست‌اندرکاران ورزشی فعالیت می‌کند، لذا خسارات وارد بر تماشاچیان‌ و اشخاص ثالث را دربرنمی‌گیرد.

3- میزان غرامت پرداختی توسط این صندوق در سقف خود حدود کمتر از 5 درصد میزان دیه‌ای است که در حال حاضر توسط دادگاه‌ها حکم می‌شود و الزامی برای عدم‌ مراجعه زیان‌دیده به دادگاه وجود ندارد، لذا این پوشش کافی و قابل اعتمادی نیست.

4- با وجود همه نواقص، حداقل سود این دستور العمل آن است که با ملزم کردن‌ باشگاه‌ها به بیمه نمودن افرادی که در آنجا فعالیت ورزشی می‌کنند و پذیرش این موضوع از طرف مدیران نوعی اقرار به مسئول دانستن مدیران باشگاه‌ها در قبال این افراد قابل‌ برداشت است.

5- مدیران و مسئولان اجرایی تیم‌ها و باشگاه‌های ورزشی موظفند از عضویت ورزشکاران خود اطمینان حاصل کنند و در قبال دریافت حق عضویت کارت عضویت صادره را به ورزشکار تحویل دهند، زیرا عواقب و مسئولیت‌ قانونی آسیب‌های ورزشی در صورت کنترل نکردن کارت عضویت با عدم اقدام برای صدور کارت، متوجه مدیران و مسئولین اجرایی باشگاه یا سرپرست تیم ورزشی خواهد بود اما ارائه این خدمات باعث شده است تا بسیاری از مدیران ورزشی تعهدات خود را با ارائه کارت به ورزشکار پایان یافته تلقی نمایند در حالی که در صورت بروز حوادث از پوشش کافی و جامع برخوردار نخواهند بود.

6- پیشنهاد می شود وزارت ورزش به منظور ساماندهی امر بیمه در جامعه ورزشکاران ابتدا اقدام به تعریف مفهوم مدیر ورزشی نماید و سپس با مشارکت صنعت بیمه نسبت به ارائه خدمت کامل و جامع به ورزشکاران اقدام نماید.